Hiện nay, ở Việt Nam các loài sinh vật ngoại lai, đặc biệt là các loài sinh vật ngoại lai xâm hại đã và đang đe dọa đến đa dạng sinh học nói chung và ở khu vực Hà Nội nói riêng. Sinh vật ngoại lai xâm hại là loài ngoại lai lấn chiếm nơi sinh sống hoặc gây hại đối với các loài sinh vật bản địa, làm mất cân bằng sinh thái tại nơi chúng xuất hiện và phát triển. Sinh vật ngoại lai xâm hại có mặt trong tất cả các nhóm phân loại chủ yếu, bao gồm các loài vi rút, nấm, tảo, rêu, dương xỉ, thực vật cao, động vật không xương sống, cá, lưỡng cư, bò sát, chim và thú,... Sự xâm lấn của sinh vật ngoại lai có thể dẫn đến sự tuyệt chủng của nhiều loài, tác động tiêu cực tới kinh tế - xã hội và sức khỏe của con người.
Sinh vật ngoại lai có thể xâm nhập vào Việt Nam bằng nhiều con đường khác nhau, như: theo con đường nhập khẩu có chủ đích phục vụ công tác nuôi, trồng, sản xuất, kinh doanh hoặc du nhập theo con đường tự nhiên và không chủ đích của con người. Nó có thể đi theo con đường tự nhiên như theo gió, dòng biển và bám theo các loài di cư, nhưng quan trọng hơn cả là do hoạt động của con người. Cùng với sự phát triển của giao thông vận tải và hoạt động thông thương, con người đã mang theo một cách vô tình hay hữu ý các loài sinh vật từ nơi này đến nơi khác, thậm chí đến những vùng rất xa quê hương của chúng. Nhiều loài được du nhập một cách có chủ ý cho các mục đích kinh tế, giải trí, khoa học nhưng do không được kiểm tra và kiểm soát tốt đã bùng phát và gây ra nhiều tác hại nặng nề. Trong thời gian gần đây, sinh vật ngoại lai xâm hại xuất hiện ngày càng nhiều và đã gây ảnh hưởng trực tiếp tới đa dạng sinh học, các ngành kinh tế, đặc biệt là các ngành nông, lâm, ngư nghiệp, như: loài ốc Bươu vàng, Rùa tai đỏ, Tôm càng đỏ, cây Mai dương,... đã trở thành những loài ngoại lai xâm hại nguy hiểm, tác động tiêu cực đến đa dạng sinh học, sự phát triển kinh tế và sức khỏe con người.
Với những lý do trên, Chi cục bảo vệ môi trường - Sở Tài nguyên và Môi trường Hà nội phối hợp với Trung tâm Tài nguyên môi trường và Biến đổi khí hậu xây dựng: “Atlat các loài ngoại lai trên địa bàn Thành phố Hà Nội” nhằm thống kê, đánh giá hiện trạng, thành phần loài, tập tính sinh học, khu vực phân bố trên địa bàn thành phố để các quận, huyện, xã , phường dễ dàng nhận biết để chủ động trong việc ngăn ngừa và kiểm soát các loại sinh vật ngoại lai trên địa bàn.
18.TRINH NỮ MÓC (Mimosa diplotricha) Mimosa diplotricha Sauvalle
Họ Đậu - Fabaceae Lindl.
Tên khác: Trinh nữ thân vuông,Cây xấu hổthân vuông
Nguồn gốc: Braxin
Đặc điểm hình thái:
Cây bụi trườn 1-5 m hoặc cây thảo lâu năm. Thân thường vuông hoặc có cạnh, có lông, thường có gai cong dọc than ở thân già. Lá kép lông chim 10-15 cm; cuống lá và nhánhvới 4 hàng mũi nhọn; (3-) 7 hoặc 10 cặp, dài 2-4,5 cm; trục lá (11-) 20-30 đôi mỗi trục, hình bầu dục rộng dài, 3-5 × 1-2 mm, cả hai mặt có lông trắng mịn. Cụm hoa mọc ở nách nhánh lá hay đầu cành; cuống 5-10 mm. Hoa lưỡng tính, màu hồng nhạt hay trắng đục. Đài nhỏ không dễ thấy, cỡ 0,4 mm. Tràng hẹp hình phễu, cỡ 2,5 mm, 4 thùy, bên ngoài có lông mịn. Nhị 8; dạng sợi màu tím nhạt. Bầu không lông cỡ 1 mm. Quả tạo thành cụm, dạng hơi cong, thuôn dài, kích thước 1,5-3,5 × 0,4-0,5 cm, bề mặt vỏ quả có lông gai. Hạt màu vàng nâu, kích thước 3,5 mm.
Đặc điểm sinh học, sinh thái:
Sinh học:
Trinh nữ móc là loài cây leo, thân bụi 1 năm hoặc có thể sống lâu năm. Thân của loài này tụm lại thành bó, bò trườn lên trên các loài cây khác. Cây Trinh nữ móc có thân 4 góc, mỗi góc có gai móc nhọn. Lá kép lông chim, màu xanh, mỗi lá có khoảng 20 cặp lá chét và có khả năng khép lại khi bị tác động giống như cây xấu hổ hoặc khép lại vào ban đêm.
Sinh thái:
Trinh nữ móc phát triển tốt nhất ở vùng nhiệt đới, nơi có độ ẩm cao và đất giàu dinh dưỡng; ở nơi nhiều ánh sáng mặt trời. Hạt Trinh nữ móc được phát tán theo dòng nước, thiết bị máy móc hoặc do vận chuyển đất.
Là loài cỏ dại nguy hiểm đối với cây trồng nông nghiệp, bao phủ chắn ánh sáng đối với các loài cây lâm nghiệp. Tại Công viên Quốc gia Kaziranga ở Đông Bắc Ấn Độ, Trinh nữ móc đã mọc thành một tấm màn gai góc che phủ lên thảm thực vật, ngăn cản các loài động vật tới kiếm ăn, hạn chế sự sinh trưởng và phát triển của các loài thực vật khác.
Phương pháp phòng trừ:
Áp dụng biện pháp cắt, phát cây Trinh nữ móc thường xuyên khi cây còn non để ngăn chặn sự phát triển của cây và biện pháp này được đánh giá là đạt hiệu quả tốt nhất. Sử dụng các loại thuốc diệt cỏ trước khi cây con mọc. Loài này không bị tác động bởi các loại thuốc xông hơi và thuốc diệt cỏ có thời gian tác động ngắn nhưng mẫn cảm với loại thuốc diệt cỏ có tính thẩm thấu như là sodium arsenite, fluroxypyr và glyphosate ở liều lượng bình thường.
Tại Bắc Queensland thuộc Úc, đã sử dụng tác nhân sinh học như bọ nhảy Heteropsylla spinulosa đểdiệt trừ câyTrinh nữ móc. Với số lượng đủ lớn, loàibọ này sẽlàm quăn đầu lá và ngọn Trinh nữ móc, dẫn tới giảm thiểu tối đa sự ra hoa. Những cây bị bọ nhảy tấn công cũng trở nên ít gai hơn và động vật ăn thực vật sẽ dễ ăn chúng hơn. Một loại nấm Corynespora cassiicola gây bệnh mọc nốt ở thân cũng có tính đặc hiệu diệt chết cây Trinh nữ móc.
Loài này được liệt kê vào danh sách 100 loài sinh vật ngoại lai nguy hiểm nhất trên thế giới.
Phân bố:
Thế giới:Được ghi nhận là sinh vật ngoại lai xâm hại tại các nước như Ấn Độ, Úc.
Việt Nam:Phân bố rộng tại 63 tỉnh/thành phố của Việt Nam.
Hà Nội: Ba Vì, Chương Mỹ, Đan Phượng, Đông Anh, Gia Lâm, Hoài Đức, Mê Linh, Mỹ Đức, Phú Xuyên, Phúc Thọ, Quốc Oai, Sóc Sơn, Thạch Thất, Thanh Oai, Thanh Trì, Thường Tín, Ứng Hòa, thị xã Sơn Tây, Ba Đình, Cầu Giấy, Hoàng Mai, Long Biên, Tây Hồ, Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm.
