Hiện nay, ở Việt Nam các loài sinh vật ngoại lai, đặc biệt là các loài sinh vật ngoại lai xâm hại đã và đang đe dọa đến đa dạng sinh học nói chung và ở khu vực Hà Nội nói riêng. Sinh vật ngoại lai xâm hại là loài ngoại lai lấn chiếm nơi sinh sống hoặc gây hại đối với các loài sinh vật bản địa, làm mất cân bằng sinh thái tại nơi chúng xuất hiện và phát triển. Sinh vật ngoại lai xâm hại có mặt trong tất cả các nhóm phân loại chủ yếu, bao gồm các loài vi rút, nấm, tảo, rêu, dương xỉ, thực vật cao, động vật không xương sống, cá, lưỡng cư, bò sát, chim và thú,... Sự xâm lấn của sinh vật ngoại lai có thể dẫn đến sự tuyệt chủng của nhiều loài, tác động tiêu cực tới kinh tế - xã hội và sức khỏe của con người.
Sinh vật ngoại lai có thể xâm nhập vào Việt Nam bằng nhiều con đường khác nhau, như: theo con đường nhập khẩu có chủ đích phục vụ công tác nuôi, trồng, sản xuất, kinh doanh hoặc du nhập theo con đường tự nhiên và không chủ đích của con người. Nó có thể đi theo con đường tự nhiên như theo gió, dòng biển và bám theo các loài di cư, nhưng quan trọng hơn cả là do hoạt động của con người. Cùng với sự phát triển của giao thông vận tải và hoạt động thông thương, con người đã mang theo một cách vô tình hay hữu ý các loài sinh vật từ nơi này đến nơi khác, thậm chí đến những vùng rất xa quê hương của chúng. Nhiều loài được du nhập một cách có chủ ý cho các mục đích kinh tế, giải trí, khoa học nhưng do không được kiểm tra và kiểm soát tốt đã bùng phát và gây ra nhiều tác hại nặng nề. Trong thời gian gần đây, sinh vật ngoại lai xâm hại xuất hiện ngày càng nhiều và đã gây ảnh hưởng trực tiếp tới đa dạng sinh học, các ngành kinh tế, đặc biệt là các ngành nông, lâm, ngư nghiệp, như: loài ốc Bươu vàng, Rùa tai đỏ, Tôm càng đỏ, cây Mai dương,... đã trở thành những loài ngoại lai xâm hại nguy hiểm, tác động tiêu cực đến đa dạng sinh học, sự phát triển kinh tế và sức khỏe con người.
Với những lý do trên, Chi cục bảo vệ môi trường - Sở Tài nguyên và Môi trường Hà nội phối hợp với Trung tâm Tài nguyên môi trường và Biến đổi khí hậu xây dựng: “Atlat các loài ngoại lai trên địa bàn Thành phố Hà Nội” nhằm thống kê, đánh giá hiện trạng, thành phần loài, tập tính sinh học, khu vực phân bố trên địa bàn thành phố để các quận, huyện, xã , phường dễ dàng nhận biết để chủ động trong việc ngăn ngừa và kiểm soát các loại sinh vật ngoại lai trên địa bàn.
5.CÁ ĂN MUỖI - Gambusia affinis (Baird & Girard, 1853)
Họ cá ăn muỗi - Poeciliidae
Bộ cá sóc - Cyprinodo ntiformes
Tên khác: Cá tuế
Nguồn gốc:Bắc và Trung Mỹ: Lưu vực sông Mississippi từ trung tâm Indiana và Illinois ở Hoa Kỳ về phía nam đến Vịnh Mexico và Vịnh Slope chảy về phía tây đến Mexico
Đặc điểm hình thái:
Có kích thước nhỏ so với nhiều loài cá nước ngọt khác. Cá cái có chiều dài tổng thể là 7 cm và đực là 4 cm. Con cái có thể được phân biệt với con đực bởi kích thước lớn hơn và một vị trí mang trứng ở sau bụng.
Đặc điểm sinh học, sinh thái:
Cá ăn muỗi thường ăn động vật phù du, bọ cánh cứng, cánh phù du, bộ Cánh lông, ve bét và các loài không xương sống, ấu trùng muỗi,... Cá ăn muỗi đẻ noãn thai sinh (tức là đẻ con). Trong vòng 16 đến 28 ngày sau khi giao phối, con cái sinh con khoảng 60 con. Con cái, nếu sinh sớm trong mùa sinh sản, đạt đến sự trưởng thành về sinh dục trong vòng 21 đến 28 ngày; con cái sinh sau trong mùa đạt đến sự trưởng thành về sinh dục trong 6 đến 7 tháng. Miệng cá được cấu tạo phù hợp với việc tìm kiếm thức ăn trên mặt nước. Cá ăn muỗi phát triển tốt ở các vùng nước sạch và nhiệt độ ổn định. Có khả năng chịu đựng được sự thay đổi lớn về môi trường như: nhiệt độ, độ ô nhiễm của nguồn nước.
Phương pháp phòng trừ:
Chỉ được sử dụng riêng cho làm cảnh hoặc diệt ấu trùng muỗi, không được đưa vào môi trường sống tự nhiên.
Sử dụng hoạt chất Rotenone (chiết xuất từ cây thuốc cá) để trừ Cá ăn muỗi trong các thủy vực nhỏ. Tuy nhiên, đây là thuốc trừ sâu không có tính chọn lọc, vì vậy khi sử dụng phương pháp này cần tách những loài sinh vật khác ra khỏi khu vực sử dụng thuốc.
Phân bố:
- Thế giới:Nhiều vùng khác nhau ở các nước trên thế giới
- Việt Nam: Nhiều tỉnh/thành của Việt Nam.
- Hà Nội: Một số vực nước nhân tạo nhỏ sử dụng để tiêu diệt ấu trùng muỗi trên địa bàn các quận huyện: Ba Vì, Chương Mỹ, Đan Phượng, Đông Anh, Gia Lâm, Hoài Đức, Mê Linh, Mỹ Đức, Phú Xuyên, Phúc Thọ, Quốc Oai, Sóc Sơn, Thạch Thất, Thanh Oai, Thanh Trì, Thường Tín, Ứng Hòa, thị xã Sơn Tây, Hà Đông, Hoàng Mai, Long Biên, Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm.
