Hiện nay, ở Việt Nam các loài sinh vật ngoại lai, đặc biệt là các loài sinh vật ngoại lai xâm hại đã và đang đe dọa đến đa dạng sinh học nói chung và ở khu vực Hà Nội nói riêng. Sinh vật ngoại lai xâm hại là loài ngoại lai lấn chiếm nơi sinh sống hoặc gây hại đối với các loài sinh vật bản địa, làm mất cân bằng sinh thái tại nơi chúng xuất hiện và phát triển. Sinh vật ngoại lai xâm hại có mặt trong tất cả các nhóm phân loại chủ yếu, bao gồm các loài vi rút, nấm, tảo, rêu, dương xỉ, thực vật cao, động vật không xương sống, cá, lưỡng cư, bò sát, chim và thú,... Sự xâm lấn của sinh vật ngoại lai có thể dẫn đến sự tuyệt chủng của nhiều loài, tác động tiêu cực tới kinh tế - xã hội và sức khỏe của con người.
Sinh vật ngoại lai có thể xâm nhập vào Việt Nam bằng nhiều con đường khác nhau, như: theo con đường nhập khẩu có chủ đích phục vụ công tác nuôi, trồng, sản xuất, kinh doanh hoặc du nhập theo con đường tự nhiên và không chủ đích của con người. Nó có thể đi theo con đường tự nhiên như theo gió, dòng biển và bám theo các loài di cư, nhưng quan trọng hơn cả là do hoạt động của con người. Cùng với sự phát triển của giao thông vận tải và hoạt động thông thương, con người đã mang theo một cách vô tình hay hữu ý các loài sinh vật từ nơi này đến nơi khác, thậm chí đến những vùng rất xa quê hương của chúng. Nhiều loài được du nhập một cách có chủ ý cho các mục đích kinh tế, giải trí, khoa học nhưng do không được kiểm tra và kiểm soát tốt đã bùng phát và gây ra nhiều tác hại nặng nề. Trong thời gian gần đây, sinh vật ngoại lai xâm hại xuất hiện ngày càng nhiều và đã gây ảnh hưởng trực tiếp tới đa dạng sinh học, các ngành kinh tế, đặc biệt là các ngành nông, lâm, ngư nghiệp, như: loài ốc Bươu vàng, Rùa tai đỏ, Tôm càng đỏ, cây Mai dương,... đã trở thành những loài ngoại lai xâm hại nguy hiểm, tác động tiêu cực đến đa dạng sinh học, sự phát triển kinh tế và sức khỏe con người.
Với những lý do trên, Chi cục bảo vệ môi trường - Sở Tài nguyên và Môi trường Hà nội phối hợp với Trung tâm Tài nguyên môi trường và Biến đổi khí hậu xây dựng: “Atlat các loài ngoại lai trên địa bàn Thành phố Hà Nội” nhằm thống kê, đánh giá hiện trạng, thành phần loài, tập tính sinh học, khu vực phân bố trên địa bàn thành phố để các quận, huyện, xã , phường dễ dàng nhận biết để chủ động trong việc ngăn ngừa và kiểm soát các loại sinh vật ngoại lai trên địa bàn.
6.CÁ TỲ BÀ - Hypostomus punctatus Valenciennes, 1840
Họ Cá Tỳ bà (da trơn) - Loricariidae
Bộ Cá Nheo (da trơn) - Siluriformes
Tên khác: Cá Lau kính, Cọ bể, dọn bể
Nguồn gốc:Là loài cá nước ngọt có nguồn gốc ở Nam Mỹ, trong các cống thoát nước ven biển của đông nam Brazil và Uruguay
Đặc điểm hình thái: Cơ thể ngắn, được bao phủ trong các tấm xương mềm dẻo trong phần trên của đầu và cơ thể; bề mặt dưới của đầu và bụng trần. Miệng biến đổi cho phép cá ăn, hít thở và gắn vào bề mặt bằng cách hút. Hô hấp và hút có thể hoạt động đồng thời. Thân của cá tỳ bà có màu nâu đến nâu ôliu với các hoa văn đốm hoặc sẫm màu đậm hơn. Vây có màu tương tự. Bụng màu kem màu nhạt với những đốm nâu có thể được liên kết bất thường. Vây ngực nằm ngang và có gai dày. Vây lưng có 1 gai và 7-8 tia. Vây hậu môn có 1 cột sống và 3-5 tia. Đuôi hình trụ và không bị dẹt. Những con đực trưởng thành lớn có vây ngực dày chuyển sang màu đỏ hồng, và những con cái trưởng thành lớn hơn khi nhìn từ trên xuống.
Đặc điểm sinh học, sinh thái: Thức ăn chủ yếu là cỏ và tảo. Cá sinh sản trong ao đất, đào hang đẻ trứng, mỗi lần đẻ khoảng 300 trứng. Cá Tỳ bà được cho là đẻ trứng nhiều lần trong suốt mùa sinh sản.
Phương pháp phòng trừ:
Không được phát tán loài cá này ra ngoài môi trường các thủy vực tự nhiên. Khi đánh bắt được cần mang đi tiêu hủy hoặc làm thức ăn cho các loài thủy cầm.
Phân bố:
- Thế giới: Nhiều quốc gia ở châu Mỹ, châu Á và châu Âu.
- Việt Nam: Khắp các vùng trong cả nước.
- Hà Nội:Các thủy vực tự nhiên và một số bể cá cảnh trên địa bàn các quận, huyện:Ba Vì, Chương Mỹ, Đan Phượng, Đông Anh, Gia Lâm, Hoài Đức, Mê Linh, Mỹ Đức, Phú Xuyên, Phúc Thọ, Quốc Oai, Sóc Sơn, Thạch Thất, Thanh Oai, Thanh Trì, Thường Tín, Ứng Hòa, thị xã Sơn Tây, Ba Đình, Cầu Giấy, Hai Bà Trưng, Đống Đa, Hà Đông, Hoàn Kiếm, Hoàng Mai, Long Biên, Tây Hồ, Thanh Xuân, Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm.
