* Cần hệ thống thông tin đầy đủ để quản lý bãi rác
Theo báo cáo của Tổng cục Môi trường, hiện nay có 660 bãi chôn lấp ở Việt Nam tiếp nhận khoảng 20.200 tấn rác thải mỗi ngày. Trong số 660 địa điểm xử lý chất thải này trên cả nước, chỉ có 30% được xếp loại là bãi chôn lấp hợp vệ sinh có lớp che phủ hàng ngày trên rác thải.
Bên cạnh đó, hầu hết các bãi chôn lấp không có máy đầm nén, hệ thống thu gom khí, xử lý nước rỉ rác, hoặc hệ thống quan trắc môi trường và quản lý kém, chủ yếu do thiếu kinh phí đã gây ra nhiều vấn đề và rủi ro về môi trường và sức khỏe, đặc biệt ở những vùng có mức phát sinh chất thải lớn và mật độ dân số cao.
Cùng với đó, việc chất thải không được che phủ và có quá nhiều bãi chôn lấp, bãi rác nhỏ tại các địa điểm không phù hợp cùng với rác thải vứt bừa bãi của các hộ gia đình và tái chế không đúng cách tại các làng nghề là nguyên nhân làm chất thải nhựa bị gió thổi bay khắp cánh đồng, rơi vào kênh rạch và sông và trôi ra các bãi biển tại Việt Nam và ra đại dương.
Mặt khác, số lượng và vị trí các bãi rác thải chưa được quản lý đầy đủ. Tổng cục Môi trường đã có cơ sở dữ liệu về các bãi rác thải, tuy nhiên chưa được cập nhật thường xuyên và kịp thời hiện trạng của các bãi rác thải đã tồn tại cũng như các bãi rác thải phát sinh mới.
Từ thực tiễn đó đòi hỏi hiện nay cần phải có hệ thống thông tin thống nhất quản lý về chất thải rắn trong đó các thông tin về bãi rác, khu vực nhạy cảm với môi trường phải liên tục được cập nhật với phạm vi trên toàn quốc. Chỉ khi có hệ thống thông tin đầy đủ, việc quản lý mới có thể đề ra những biện pháp mang tính thực tế và bền vững.
* Cung cấp thông tin đầy đủ, liên tục và lâu dài
Xuất phát từ thực tiễn đó, Cục Viễn thám quốc gia triển khai xây dựng Dự án “Giám sát các bãi rác thải trên toàn quốc bằng công nghệ viễn thám”. Dự án được kỳ vọng sẽ đưa ra các giải pháp hữu ích nhằm tăng cường năng lực quản lý chất thải rắn ở trung ương và địa phương cũng như cập nhật, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thông tin chất thải rắn của Tổng cục Môi trường.
Theo ông Nguyễn Quốc Khánh, Cục trưởng Cục Viễn thám quốc gia, công nghệ viễn thám có tính đa thời gian, độ phủ rộng, độ phân giải không gian tốt sẽ là công cụ hữu hiệu để giám sát các bãi rác thải trên toàn quốc. Với đặc thù của công nghệ viễn thám là có các dữ liệu lịch sử do đó thông tin các bãi rác sẽ được cung cấp từ khi hình thành, quá trình hoạt động trong quá khứ cũng như hiện tại.
Hơn nữa, dữ liệu ảnh SPOT6/7 phủ trùm toàn quốc cho phép cung cấp rất nhiều thông tin giá trị phục vụ công tác quản lý chất thải như: Vị trí bãi rác, bãi tập kết rác thải, biến động, trạng thái về diện tích của bãi rác, các bãi chôn lấp, các công trình trong bãi rác và lớp phủ các khu vực lân cận trong tầm ảnh hưởng môi trường của bãi rác; thông tin về hiện trạng của các khu vực nhậy cảm với môi trường như các khu công nghiệp, khu chế xuất, làng nghề; giám sát thực hiện quy hoạch bãi rác, bãi chôn lấp chất thải rắn nhằm cập nhật cơ sở dữ liệu quản lý chất thải rắn của quốc gia và địa phương bằng công nghệ viễn thám tại khu vực nhậy cảm với môi trường, các khu vực dân cư, đô thị.
Ngoài ra, công nghệ viễn thám còn cho phép theo dõi diễn biến, hiện trạng bãi rác chôn lấp, bãi thải, các nhà máy, khu vực khai thác khoáng sản sau khi đóng cửa phục vụ công tác quản lý quá trình cải tạo, xử lý môi trường.
Sau khi dự án thực hiện, việc cập nhật thông tin dữ liệu sẽ có chi phí thấp nên mang lại hiệu quả kinh tế lâu dài. Dự án sẽ giúp công tác quản lý chất thải rắn nói chung và chất thải sinh hoạt nói riêng nên giải quyết được vấn đề bức xúc của xã hội hiện tại góp phần cung cấp thông tin, phục vụ đắc lực cho công tác quản lý, quy hoạch bãi rác, khu xử lý, bãi chôn lấp và các khu vực nhậy cảm với môi trường.
Đặc biệt, Dự án được xây dựng dựa trên công nghệ viễn thám theo đó dữ liệu từ trạm thu ảnh viễn thám của Đài Viễn thám trung ương – Cục Viễn thám quốc gia có khả năng cung cấp dữ liệu lâu dài và liên tục nên công tác vận hành hệ thống và cập nhật thông tin có tính lâu dài.
