Lịch sử xây dựng và phát triển của ngành Đo đạc và Bản đồ Việt Nam cho thấy hoạt động đo đạc và bản đồ phục vụ mục đích dân dụng và phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh luôn tồn tại song song khách quan hai cơ quan dân sự và quân sự. Trong suốt quá trình phát triển, ngành Đo đạc và Bản đồ Việt Nam đã đạt được những thành quả quan trọng, phục vụ công cuộc kháng chiến giành độc lập và thống nhất đất nước, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia; phục vụ điều tra cơ bản, quản lý và quy hoạch lãnh thổ; phục vụ công cuộc phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh; quản lý, giám sát tài nguyên thiên nhiên và môi trường; cứu hộ, cứu nạn; đáp ứng nhu cầu sử dụng thông tin của cộng đồng phục vụ quản lý sản xuất, dịch vụ, giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học và nâng cao dân trí.
Để đạt được thành tựu trên, ngoài sự cố gắng nỗ lực của các bộ, ban, ngành phải kể đến sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Quốc phòng thông qua việc thực hiện tốt Chiến lược phát triển ngành Đo đạc và Bản đồ Việt Nam đến năm 2020 do Thủ tướng Chính phủ ban hành kèm theo Quyết định số 33/2008/QĐ-TTg ngày 27/02/2008; Quy chế phối hợp hoạt động giữa Bộ Quốc phòng và Bộ Tài nguyên và Môi trường ở các nội dung liên quan đến đo đạc và bản đồ; tăng cường phối hợp và mở rộng hợp tác quốc tế về đo đạc và bản đồ với các nước trên thế giới.
Hoạt động đo đạc và bản đồ dân sự do Bộ Tài nguyên và Môi trường quản lý có vai trò quan trọng trong việc cung cấp các kết quả, sản phẩm đo đạc và bản đồ cơ bản như hệ quy chiếu, hệ tọa độ và độ cao quốc gia, hệ thống bản đồ địa hình quốc gia các tỷ lệ phủ trùm lãnh thổ đất liền và trên biển, hệ thống bản đồ chính quy phục vụ quản lý đất đai… Đồng thời, làm cơ sở để thành lập các sản phẩm đo đạc và bản đồ chuyên ngành, đáp ứng trực tiếp nhiệm vụ quản lý của các bộ, ban, ngành trung ương, địa phương và nhu cầu của xã hội.
Ngoài các hoạt động quân sự, Chính phủ giao cho Bộ Quốc phòng thực hiện những hoạt động khác liên quan đến an ninh quốc gia, như phòng chống thiên tai, cứu hộ cứu nạn, bảo vệ biên giới trên đất liền, trên biển, bảo vệ các vùng biển thuộc chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam. Vì vậy, Quân đội luôn sử dụng thường xuyên, nhiều chủng loại, với khối lượng lớn tư liệu đo đạc và bản đồ phục vụ nhiệm vụ đào tạo, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu và các nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia. Hàng năm, các hoạt động đo đạc bản đồ dân sự, đặc biệt là hoạt động đo đạc, thành lập bản đồ địa hình, cơ sở dữ liệu nền địa lý, hoạt động thu nhận và xử lý ảnh vệ tinh đã tạo ra rất nhiều công trình, sản phẩm phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Nguồn tư liệu này cũng vô cùng quan trọng và cần thiết cho Bộ Quốc phòng để làm tư liệu đầu vào cho sản xuất, nghiên cứu, cập nhật về địa hình, thông tin địa lý quân sự; phòng chống, giảm nhẹ thiên tai, cứu hộ cứu nạn. Cụ thể đối với nhiệm vụ thành lập cơ sở dữ liệu và bản đồ địa hình, Bộ Quốc phòng chủ yếu sử dụng nguồn thông tin, tư liệu đo đạc và bản đồ cơ bản, rất đa dạng, phong phú do Bộ Tài nguyên và Môi trường thành lập, bao gồm: Số liệu gốc đo đạc; cơ sở dữ liệu tỷ lệ 1/2.000, 1/5.000, 1/10.000; ảnh hàng không và dữ liệu quét lidar; ảnh viễn thám các loại; cơ sở dữ liệu địa danh hành chính Việt Nam và quốc tế; Bộ bản đồ địa giới 364/CP... Chỉ tính riêng từ năm 2002 đến nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã cung cấp cho Bộ Quốc phòng gần 1.500 cảnh ảnh vệ tinh và bình đồ ảnh vệ tinh các loại; hàng ngàn tấm phim ảnh hàng không các loại tỷ lệ; gần 6.500 mảnh bản đồ giấy và số các loại tỷ lệ; cơ sở dữ liệu nền địa lý tỷ lệ từ 1:2.000, 1:5.000, 1:10.000, 1:25.000 các tỉnh, thành phố, khu vực biển đảo ven bờ, khu vực biên giới phía Tây, bản đồ địa hình đáy biển... làm tư liệu đầu vào để thực hiện các dự án trọng điểm của Bộ Quốc phòng, sản xuất quốc phòng thường xuyên và thành lập hải đồ.
Hiện nay, theo pháp luật hiện hành, nước ta chưa có quy định Bộ Quốc phòng cung cấp sản phẩm đo đạc bản đồ thuộc phạm vi quản lý cho các bộ, ban, ngành trung ương và địa phương phục vụ phát triển kinh tế - xã hội do sản phẩm đo đạc bản đồ quốc phòng mang tính đặc thù và có tính bảo mật cao. Tuy nhiên, xét về tổng thể chung, việc Bộ Quốc phòng tham gia chia sẻ thông tin, dữ liệu đo đạc và bản đồ quốc phòng phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội hoàn toàn phù hợp với Hiến pháp, đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước là kết hợp chặt chẽ giữa quốc phòng - an ninh với kinh tế - xã hội. Thực tế trong thời gian qua, Bộ Quốc phòng cũng đã cung cấp một số chủng loại sản phẩm như bản đồ địa hình dạng giấy, số và mô hình số độ cao tỷ lệ 1/50.000, hải đồ các loại… cho các bộ, ban, ngành trung ương và địa phương có nhu cầu sử dụng theo các quy định chặt chẽ về bảo mật tư liệu của Thủ trưởng Bộ.
Bên cạnh những ưu điểm nêu trên, việc phối hợp hoạt động đo đạc bản đồ quốc phòng và dân sự vẫn còn tồn tại một số hạn chế: Trong từng nhiệm vụ cụ thể sự phối hợp giữa hai Bộ chưa thực sự chặt chẽ nhằm tiết kiệm ngân sách của Nhà nước và nâng cao hiệu quả khai thác, sử dụng thông tin, dữ liệu đo đạc và bản đồ. Ví dụ, như: Cơ chế cung cấp thông tin, dữ liệu sản phẩm đo đạc bản đồ dân sự cho Bộ Quốc phòng; việc phân định nhiệm vụ đo đạc bản đồ cơ bản, cụ thể là thành lập cơ sở dữ liệu và bản đồ địa hình tỷ lệ nhỏ và trung bình từ 1/25.000 đến 1/1.000.000 chưa thực sự phù hợp trong thực tế.
Trên thế giới, đo đạc và bản đồ phục vụ mục đích quốc phòng luôn được coi trọng hàng đầu, vai trò của Bộ Quốc phòng luôn được phân định rõ ràng trong Luật Đo đạc và Bản đồ. Nhiều quốc gia trên thế giới giao cho Bộ Quốc phòng tham gia vào các hoạt động đo đạc và bản đồ cơ bản tạo ra những sản phẩm mà quân đội có nhu cầu sử dụng thường xuyên và có độ chính xác cao như: Xây dựng hệ thống số liệu gốc đo đạc quốc gia; thành lập cơ sở dữ liệu và bản đồ địa hình tỷ lệ trung bình và nhỏ (từ 1/25.000 đến 1/1.000.000); thu nhận dữ liệu không ảnh; đo đạc, thành lập hải đồ...; được ưu tiên bảo đảm cung cấp miễn phí các thông tin, dữ liệu đo đạc và bản đồ cơ bản phục vụ cho nhiệm vụ an ninh, quốc phòng. Một điểm đặc biệt nữa là sản phẩm đo đạc bản đồ quốc phòng, tại các nước rất hạn chế cung cấp cho các hoạt động dân sự.
Theo monre.gov.vn 16/11/2017
